تعمیر و نگهداری تپ چنجر

تعمیر و نگهداری تپ چنجر

به دلیل موقعیت قرار گیری تب سلکتور و دایورترسویچ که هر دو درون ترانسفورماتور و مجاورت سیم پیچ ها قرار دارند، هرگونه اشکال یا خطا روی این قطعات باعث سرایت به سایر قسمت ها شده و خسارات جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت که این مساله لزوم تعمیر و نگهداری تپ چنجر را کاملاً نمایان میسازد. در ادامه به نکاتی درباره تعمیر و نگهداری تپ چنجر اشاره می شود.

تجربه نشان داده است که حوادث ناشی از تپ چنجر ها که باعث صدمه زدن به ترانسفورماتورهای قدرت نیز شده است بیشتر از سایر موارد بوده است، بنابراین بررسی وضعیت این بخش از ترانسفورماتور و پیش بینی جلوگیری از خطای تپ چنجر ها و در نتیجه تعمیر و نگهداری تپ چنجر از اهمیت بالایی برخوردار است. به دلیل موقعیت قرار گرفتن تب سلکتور و دایورترسویچ که هر دو درون ترانسفور و مجاورت سیم پیچ ها قرار دارند، هرگونه اشکال یا خطا روی این قطعات باعث سرایت به سایر قسمت ها شده و خسارات جبران ناپذیری به دنبال خواهد داشت، متاسفانه در بسیاری از مواقع حوادث تپ چنجرهای ONLOAD مشاهده شده که توام با آتش سوزی بوده و حتی قطعات بیرونی شامل بوشینگ ها، برقگیر ها، رادیاتور ها و … نیز از بین رفته اند. روغن ترانسفورماتور نیر بسیارگران قیمت و در حجم زیادی قرار دارد، مشاهده گردیده بعلت سوراخ شدن دریچه تپ چنجر و آتش سوزی کلیه روغن هدر رفته است. تپ چنجر به نوبه خود وسیله ای بسیار گران است و قیمت تقریبی یک تپ چنجر ONLOAD بیش از ۵۰۰ هزار دلار میباشد، عوامل متعددی می توانند در حوادث تپ چنجر ها موثر باشند. در این نوشتار سعی شده تا به ضرورت تعمیر و نگهداری تپ چنجر ترانسفورماتورها اشاره شود.

عوامل لزوم تعمیر و نگهداری تپ چنجر

– عدم تعمیر و نگهداری  تپ چنجر ها و سرویس به موقع آنها
– عدم کیفیت یا ساختار مناسب دایورترسویچ و تپ سلکتور
– عدم بهره برداری مناسب
– عدم استفاده از کارشناس مجرب در تعمیر و نگهداری تپ چنجر بصورت دوره ای و تعمیرات اساسی آن

تعمیر و نگهداری تپ چنجر و سرویس به موقع تپ چنجرهای ONLOAD

تپ چنجرهای ONLOAD بواسطه اینکه یک وسیله متحرک هستند و بطور مرتب قطع و وصل می شوند و از اهرم ها و چرخ دنده ها استفاده می کنند باید مورد بازبینی قرار گیرند البته به واسطه انجام جرقه در روغن دایورترسویچ، ضروری است که تعویض روغن نیز صورت گیرد. سه قسمت عمده تپ چنجر باید تحت کنترل باشد مهمترین بخش مربوط به دایورترسویچ می باشد. در تپ چنجرهای که از کپسول جدا، استفاده نشده در هنگام چرخش دایورترسویچ و تبدیل وضعیت از حالت های زوج به فرد و بالعکس یا به عبارت دیگر برای تعویض یک تپ، جرقه ای در بین کنتاکت ها صورت می گیرد که توسط روغن عایق خفه میگردد و مقداری کربن و استیلن در هر تغییر تپ در روغن باقی می ماند پس از مدت ها این مقدار کربن و حتی استیلن زیاد میگردد و ضروری است در گام اول حداقل روغن تخلیه و oil comportment از روغن سالم و مطمئن پر گردد.
دستورالعمل نحوه تعویض روغن، زمان تعویض روغن، نقاط مورد بازدید یا توسط کارخانه سازنده تهیه و در اختیار استفاده کنندگان قرار داده شده است. توجه به اینکه تپ چنجر یک وسیله دینامیک و گردان می باشد بنابراین همانطوری که گفته شده با هرگونه عملکرد مقداری کربن تولید می نماید و هر چه تعداد عملکرد بیشتر باشد اصولاً باید روغن زودتر تیره گردد به همین دلیل مبنای تعویض روغن را بر تعداد کارکرد تپ چنجر گذاشته اند و زمانی که شماره انداز به آن حد عملکرد رسیده است می باید تعویض روغن انجام گردد در غیر اینصورت به دلیل کاهش میزان دی الکتریک روغن در دایورترسویچ امکان تحمل ولتاژ را نداشته باشد و حتی حالت انفجار به خود گیرد.
اما حالتی دیگر وجود دارد که شاید پس از سالهای متمادی از عمر ترانسفورماتور بگذرد ولی تعداد عملکرد به آن عدد مورد نظر نرسد، دراین حالت دستورالعمل تعریف نموده است که پس از ۶ – ۵ سال روغن تپ چنجر را تعویض نمائید.
تپ چنجر های ساخت شرکت های مختلف همراه با دستور العمل های مربوط به خود می باشند مثلاً شرکت MR آلمان که سهم بسیار زیادی از تپ چنجر ها را در سطح جهان دارا می باشد. (۶ – ۵) سال را منظور کرده است و با توجه به تایپ تپ چنجر که بصورت تک فاز یا سه فازه باشند نیز متفاوت است. در بعضی از تپ چنجر ها، هر فاز جداگانه برای خود یک دیوارترسویچ و یک oil comportment دارد. علاوه بر تعویض روغن، لازم است در بعضی مواقع که دستورالعمل نیز اشاره نموده است، قطعات دیوارترسویچ به واسطه اهمیت بیشتر مورد بازدید و بررسی بیشتری قرار گیرند یا مقاومت های گذرا تست شده و میزان اهم آن سنجیده گردد و از نزدیک moving contact و fix contact و سایر لید ها و قطعات مانند اکولاماتور ها، پین ها، واشر ها مشاهده گردد و در صورت ضعیف بودن یا حتی پارگی، تعویض شوند. مثلاً دستورالعمل برای تعویض روغن عملکرد حدود ۲۰۰۰۰ را گفته است و لی برای تعویض قطعات مهم عدد ۱۲۰۰۰۰ را اعلام کرده است. تجربه نشان داده است که بازدید قطعات داخلی جلوگیری از خیلی حوادث را داشته و کارشناسان قبل از حادثه قطعات آسیب دیده را تعویض نموده اند.
پس از مدت زمانی که از عملکرد تپ چنجر گذاشته است که به واسطه آن یا تعداد عملکرد به اندازه زمان سرویس و تعویض روغن رسیده است یا اینکه (۶ – ۵) سال از آن گذاشته است، عملیات سرویس و تعویض روغن یابد با دقت زیادی صورت گیرد تا کار سرویس و نگهداری به صورت صحیح انجام شودو مثلاً پس از پایان کار یک دور کامل تپ چنجر را افزایش داده و سپس پائین آورند تا تپ سلکتور نیز کامل چرخشی نماید و اگر کربن روی تب سلکتور سویچ وجود داشته باشد، از روی تپ ها جدا شود، تپ چنجر را روی عددی گذاشته تا ولتاژ مورد نظرتان را در خروجی ترانسفورماتور داشته باشید. با توجه به مطالبی که در مورد تعمیر و نگهداری گفته شده اگر این عملیات مطابق با دستور العمل تعمیر و نگهداری و سرویس به موقع تپ چنجر ها انجام نشود مطمئنا باعث حادثه ای خواهد شد که ضمن آسیب به تپ چنجر احتمال صدمه زدن به ترانسفورماتور نیز خواهد شد.

عدم کیفیت یا ساختار مناسب دایورترسویچ و تب سلکتور

تپ چنجر ها ساخت شرکت های سازنده مختلفی هستند و با توجه به قدمت و کیفیت و سوابق تجربی آن ها می توان از محصولات تولیدی استفاده نموده، کاهش قیمت و هزینه نکردن یا به عبارتی جنس ارزان خریدن شاید عاملی باشد که حادثه بزرگی را به دنبال داشته باشد، در بعضی مواقع اشتباه در طراحی و عدم رعایت فاصله قرار گرفتن تپ چنجر ها یا استفاده از لوازم با کیفیت پائین در تپ چنجر ها عمر این دستگاه را به شدت پائین آورده، در بعضی حوادث مشاهده شده است که قطعات داخل دایورترسویچ در هنگام تغییر تپ صدمه دیده یا لیدهای محل عبور جریان دچار پارگی شده اند یا مشاهده شده که تب سلکتور شکسته است، البته رعایت اصول حفاظت ترانسفورماتور در جلوگیری از حوادث موثر می باشد. برای مثال رله مکانیکی مخصوص تپ چنجر که شباهت زیادی به رله بوخهلتز دارد و به نام پرشر رله pressure relay معروف است. طوری طراحی شده است که در مسیر روغن بین تانک روغن تپ چنحر و oil comportment مخزن روغن دایورترسویچ قرار گرفته است که با یک شیب حدود ۱۵ درجه می باشد. در حالت عادی گازهای ناشی از عملکرد تپ که بیشتر هیدروژن می باشند از oil comportment خارج میگردد و چنانچه به هر دلیل در مخزن روغن دایورترسویچ واکنش صورت گیرد روغن به سمت تانک روغن به سرعت حرکت می کند، چنانچه سرعت روغن بیش از ۱ ٫ ۵ m/s باشد این رله مکانیکی عمل نموده و ترانسفورماتور را از مدار خارج می نماید.

عدم بهره برداری مناسب

گزارش وضعیت و دیفکت های تپ چنجر ها به منظور رفع عیب از طریق واحدهای بهره برداری صورت میگیرد. چه بسا عیب بسیار کوچکی وجود داشته باشد، ولی بعلت عدم ارسال گزارش، تبدیل به عیب بزرگتر میگردد؛ بنابراین تکمیل ارسال فرمت های بهره برداری از تپ چنجر و کنترل وضعیت عملکرد، نشاندهنده روغن، بازدید ظاهری روزانه موتور درایو کمک زیادی به جلوگیری از حوادث می نماید. پرهیز از تغییر تپ های اضافه و یا تنظیم نمودن دستگاه های AVR در حالت بهینه باعث جلوگیری از عملکردهای زیادی میگردد. در بعضی از ایستگاههای برق، دستگاه کنترل ولتاژ AVR را طوری تنظیم نمودن که با کمترین تغییر ولتاژ اقدام به تغییر تپ می نماید، در حالیکه که بایک بررسی کارشناسی و دقیقتر می توانیم فاصله تغییرات ولتاژ را بیشتر نموده و از تغییر تپهای بی مورد جلوگیری کنیم.

عدم استفاده از کارشناسان مجرب در تعمیرات دوره ای یا اساسی

اصولاً دستگاههای حساس و با اهمییت مانند تپ چنجرهای ONLOAD می بایست توسط کارشناسان مجرب که دوره های فنی و تخصصی را گذرانده اند تعمیر و نگهداری شوند و براساس دستورالعمل سازنده کلیه مراحل انجام کار رعایت گردد. شناخت دقیق از نحوه عملکرد فنی تپ چنجر از نظر مکانیکی و الکتریکی، جهت تعمیر و نگهداری آن از ضروریات می باشد. زیرا هرگونه خطا یا اشتباه در هنگام تعمیرات یا عدم تنظیم مناسب تپ چنجر و محورهای مربوطه خطرات زیادی بعمل خواهد آورد برای مثال اگر در هنگام بستن محور ها و تنظیم آن ها دچار اشتباه گردند این امکان وجود دارد که تپ سلکتور از مسیر خود خارج گردد و بیش از حد چرخش نماید که احتمال شکستن یا حتی اتصال کوتاه سیم پیچ را به دنبال خواهد داشت، عدم آگاهی کافی از دایروترسویچ و میزان خوردگی سطح کنتاکت ها، عدم آگاهی کافی ازمقاومت های شنت و سایر قطعات دیگر در دایورترسویچ، می تواند مشکلات و حوادث جبران ناپذیری به وجود آورد؛ بنابراین استفاده از تکنسین ها و مهندسین مجرب در امر تعمیر و نگهداری تپ چنجره های ONLOAD امری بدیهی است و استفاده از قطعات اصلی و مرتبط با شرکت سازنده به منظور تعویض قطعات معیوب نیز باید در نظر گرفته شود.

در شکل بالا محل عیب نشان داده شده است. چنانچه مشاهده میگردد، محل اتصال سیم نولترال به رینگ مسی مخصوص که به دور oil comportment میباشد، دچار لوز کانکشن شده است که این عیب معمولا به علت مونتاژ نامناسب و شل بودن پیچ اتصال در محل کارخانه بوده است. آزمایش گاز کرماتوگرافی نشان داده است که در درون ترانسفورماتور مشکل اساسی وجود دارد، خصوصا مقداری گاز اسیتیلن در نتیجه آزمایش وجود داشته است.

پس از تخلیه روغن و بازدید داخلی ترانسفورماتور در هنگام بررسی لید های تپ چنجر، لید آسیب دیده با کمترین حرکتی از جا کنده شده است.

تعویض قطعات معیوب و عایق کاری آن در شکل بالا مشاهده میشود.