نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور

نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور

در طول عمر ترانس های روغنی نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور باید حداقل سالی یک مرتبه صورت گیرد. البته شرایطی وجود دارد که بیش از یک مرتبه در سال نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور را تجویز می کند. در ادامه جزئیات بیشتری از نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور را مشاهده خواهید کرد. مقدار روغن نمونه برای آزمایش های عادی ml ۵۰۰ و برای آزمایش های اسیدی ml ۱۰۰ می باشد.
طریقه نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور در استاندارد (IEC- ۵۶۷) شرح داده شده است. نظر به اینکه نمونه روغن نشان دهنده آلودگی و رطوبت روغن می باشد، لازمه نتایج دقیق آزمایش، یک نمونه برداری صحیح می باشد. بنابر این تاکید بر به کار گیری ظروف تمیز و خشک و مطمئن بودن لوازم نمونه برداری لازم است. محافظت روغن از کثافت هوا در موقع نمونه برداری و به خصوص محکم نمودن درب ظروف روغن تا زمان رساندن نمونه بر آزمایشگاه ضروری است. ظروف نمونه بردای از روغن ترانسفورماتور باید حتما از شیشه یا استنلی استیل باشد. ظروف استنلی استیل درجه بندی شده و از قوطی فلزی قابل حمل می باشد. در صورت استفاده از ظروف شیشه ای باید رنگی بوده و آن را در یک زرورق غیر قابل نفوذ و غیر شفاف پوشاند. یادمان باشد که هرگز نباید از ظروف پلاستیکی استفاده کرد. در استاندارد IEC مقدار ۱ لیتر برای آزمایش در محل و ۳ لیتر برای آزمایش در آزمایشگاه ترانسفورماتور های بزرگ می باشد.
محل های گوناکونی برای نمونه برداری از روغن ترانسفورماتور از تانک وجود دارد در گزارش نمونه برداری محل نمونه برداری از روی تانک ترانسفورماتور نیز یادداشت می شود. نمونه روغن توسط شیر تخلیه که در ته تانک روغن قرار دارد برداشته می شود. قبل از برداشتن مقدار نمونه شیر تخلیه روغن را باز کرده تا مقداری روغن دور ریخته شود تا تمام اجسام و مواد دیگر در داخل لوله تمیز شود و سپس شیر را ببندید قبل از اینکه ظرف را پر کنید آنرا نیز با روغن ترانس شستشو دهید و بعد نمونه برداری انجام می گیرد و سپس درب ظرف محکم می گردد. اگر روغن موقعی که هنوز داغ است برداشت شود بهتر مشخص کننده وضع کیفی روغن خواهد بود. کارهایی که شرح داده شد می بایست سریع و بدون وقفه انجام گیرد تا حتی الامکان از مجاورت روغن با هوا جلوگیری شود. مقررات ایمنی لازم را می بایست هنگام نمونه برداری روغن به خاطر اشتعال زا بودن آن رعایت نمود.

بررسی روغن نمونه برداری شده

رنگ و شکل ظاهری: بعضی اوقات ظاهر روغن نمونه اطلاعات جالبی را ارائه می دهد. عدم شفافیت غالبا به علت رطوبت می باشد به خصوص اگر تیرگی بعد از سرد شدن روغن ظاهر شود. اگر در موقع برداشتن نمونه روغن که هنوز داغ است روغن خیلی تیره باشد توصیه می شود که مقدار کمی از آن جهت آزمایش های جز به جز در لوله آزمایش ریخته شود و اگر روغن شفاف شود باید تحت آزمایش های شیمیایی قرار گیرد.
رنگ خیلی تیره روغن ممکن است به علت اکسیده شدن آن تا سر حد تشکیل رسوب باشد گرجه امکان دارد این رنگ تیره به علت کثافت و ناخالصی های موجود در روغن مانند ترکیبات قیری نیز باشد. بوی اسیدی زیاد نیز در صورت وجود به علت نسبت بیش از حد اسید ها، به علت فساد و زنگ زدگی داخل تانک و در بالای سطح روغن باشد. مخصوصا اگر روغن دارای رطوبت نیز باشد.

اندازه گیری خاصیت اسیدی روغن

دو روش در صنعت برق معمول می باشد. روش اول از فنل فنالئن برای تعیین حالت خنثی روغن به کار می رود و در صنایع الکتریکی به طور وسیعی مورد استفاده بوده است، روش دوم استفاده از قلیای آبی می باشد. در روش اول الکل اتیلیک یا الکل متیلیک صنعتی به نمونه روغن اضافه می شود و مخلوط جوشانده می گردد. قبل از تیتر کردن (اضافه کردن تدریجی قلیا به اسید تا ظهور رنگ توسط معرف) اسید توسط محلول قلیای استاندارد، چون الکل از روغن جدا می شود و در زیر آن قرار می گیرد و تا اندازه ای توسط آن رنگین می گردد، رنگ قرمز توسعه یافته توسط فنل فنالئین در حالت خنثی روغن همیشه نمی تواند به آسانی تشخیص داده شود.
روش دوم احتیاجی به حرارت و مجزا شدن روغن از محلول را ندارد و تغییر رنگ قلیای آبی توسط اپراتور ها به راحتی مشاهده می شود. این تغییر رنگ در صورت لزوم می تواند تیتر گردد تا مقدار اسیدیته فورا مشخص گردد تا از اثر دی اکسید هوا بر روی نتیجه آزمایش نیز جلوگیری شود. آزمایش اسیدی بودن روغن علاوه بر نصب ترانس های قدرت در اوایل کار ترانس سالی یک مرتبه و سپس ۲ سال یک مرتبه صورت می گیرد. طبق استاندارد IEC مقدار ۰. ۵ میلی گرم پتاس سوز آور (mg KOH/g) به عنوان حداکثر خاصیت اسیدی در زمان بهره برداری ترانسفورماتور معمولی شناخته شده است و در کمتر از این حد رسوبی تشگیل نمی گردد و کار ترانسفورماتور ها معمولا بدون مسئله و مشکلات رسوب و لجن معمولا برای مدت ۲۰ سال رضایت بخش خواهد بود با افزایش بار و سطح ولتاژ درجه اسیدی روغن نیز افزایش می یابد و اگر درجه اسیدی روغن به این حد برسد روغن باید تعویض یا تصفیه شیمیایی گردد.

استقامت دی الکتریک یا ولتاژ شکست

از آنجائیکه یک روغن عایقی خوب باید دارای استقامت دی الکتریک بالایی باشد، یکی از متداول ترین آزمایش های بر روی روغن نمونه برداری شده و کنترل های دوره ای، تست استقامت دی الکتریک می باشد و این آزمایش در محل نصب ترانس نیز قابل انجام است. در بررسی خاصیت عایقی روغن و استقامت دی الکتریک، آن راتحت تاثیر ولتاژ متناوب قرار می دهند و این ولتاژ به تدریج زیاد می گردد. تاولتاژ شکست که اولین جرقه بین دو الکترود می باشد ظاهر گردد. استقامت دی الکتریک از مشخصات شیمیایی روغن تبعیت نمی کند بلکه مقدار ولتاز شکست (KV) تحت تاثیر شدید آب و مقدار رطوبت موجود در روغن می باشد؛ بنابراین آب به عنوان یکی از عوامل مخرب روغن شناخته شده است و چون مقدار حلالیت ذرات آب تابعی از درجه حرارت روغن نیز می باشد تاثیر درجه حرارت روغن نیز بر روی استقامت دی الکتریک نشان داده شده است. استقامت دی الکتریک روغن هایی که در حد مورد قبول استاندارد نباشند را می توان به وسیله تصفیه فیزیکی یا همان اسیون تمیز و خشک کرد و ولتاژ شکست آن را بهبود بخشید.